Koningshof
Zicht op Koningshof vanaf de oostkant
Foto gemaakt ca. 1998 M.arjon
Koningshof - het huis van Jacob Valkering
Hieronder is de beschrijving te vinden die op monumenten.nl is gepubliceerd. Een leuk verhaal, maar niet alles klopt....
“Het LANDHUIS "Koningshof" is omstreeks 1865 gebouwd in eclectische trant. Opdrachtgever was de uit Duitsland afkomstige reder Valkering, die het als buitenhuis liet bouwen. In het huis zijn enkele onderdelen verwerkt van de in 1858 gesloopte R.K. Kerk en pastorie te Rinnegom (vensters zolderverdieping, trap). Het pand is met de voorgevel naar het oosten gericht en ligt iets verhoogd op een duin; het is bereikbaar vanaf de openbare weg via een kleine oprijlaan.
Omschrijving
Gepleisterd en rood gesausd symmetrisch opgebouwd pand op vierkante plattegrond, staande op een zwartgeschilderde plint. Het pand bestaat uit twee bouwlagen onder een flauw hellend oost-west gericht zadeldak met overstek en haaks daarop naar het noorden een kleiner zadeldak. Opvallend is dat de drie van de weg zichtbare gevels gedecoreerd zijn; de niet zichtbare zuidgevel bezit geen detaillering en is geheel blind. In de nokken van de drie topgevels staan makelaars.
Aan de noord- en oostgevel zijn de hoeken van het pand geaccentueerd door middel van in blokken met schijnvoegen gepleisterde pilasters, die als sierband horizontaal zijn voortgezet tussen verdieping en zolder en als het ware een kader vormen rond begane grond en verdieping. Aan de voorgevel bevindt zich boven de vensters op begane grond en verdieping een geprofileerde cordonlijst. De deels recht gesloten en deels rondboogvormige gevelopeningen zijn voorzien van decoratieve geprofileerde lijsten met kuif; de rechthoekige vensters hebben alle afgeronde bovenhoeken. De symmetrisch opgebouwde voorgevel (O) telt vijf vensterassen met in het midden de entreepartij, geaccentueerd door een hardstenen omlijsting. De entree bestaat uit een dubbele paneeldeur met gietijzeren roosters waarin twee medaillons met een afbeelding van een zwarte valk. Boven de deur bevindt zich een bovenlicht. De hardstenen lijst is deels gecanneleerd; ter hoogte van de bovenste deurpanelen bevindt zich aan weerszijden een afbeelding van een valk. De horizontale afdeklijst komt iets naar voren en bezit in het midden een kuif.
In de overige vensterassen op de begane grond dubbele glasdeuren met bovenlicht naar de tuin. Op de verdieping bevinden zich vijf T-vormige schuifvensters, waarvan de middelste iets smaller is dan de andere. Boven de gevelopeningen op zowel begane grond als verdieping bevinden zich gepleisterde rechtgesloten geprofileerde wenkbrauwbogen die eindigen in peervormige ornamenten. De zolderverdieping bevat twee kleine stolpramen onder een halfrond bovenlicht, geaccentueerd door een sierlijst met dezelfde vormgeving als die van de rechthoekige vensters. Geheel in de geveltop bevindt zich een klein roosvenster met eenvoudige sierlijst rondom.
De noordgevel telt twee vensterassen met op de begane grond en de verdieping T-vensters met een identieke detaillering als die in de voorgevel. Rechts boven op de verdieping is een blindvenster om de symmetrie te bewaren. Tussen de vensters op de begane grond bevindt zich een gevelsteen waarop een valk is afgebeeld. Op zolderniveau twee kleine stolpramen met halfronde bovenlichten en in de geveltop een klein roosvenster.
De asymetrisch ingedeelde achtergevel (W) bezit in het midden een houten aanbouwtje (klompenhok) (XXd) onder een identiek vormgegeven dakje als het dak van het huis. Rechts van het klompenhok bevinden zich twee dubbele glasdeuren met bovenlicht als in de voorgevel en links een klein rondboogvormig venstertje en een T-venster. Op de verdieping bevinden zich drie rondboogvormige vensters met stolpramen en in de geveltop twee kleine zoldervensters met halfrond bovenlicht en een roosvenster.
De zuidgevel is geheel blind. Onder de dakrand zijn de kopse kanten van de balklaag zichtbaar, zodat er als het ware van een overstek gesproken kan worden.
Waardering
Het landhuis Koningshof uit omstreeks 1865 is van algemeen belang vanwege de cultuur- en architectuurhistorische waarde als grotendeels gaaf bewaard gebleven landhuis in eclectische stijl, waarin historische onderdelen uit de oude kerk van Rinnegom zijn gebruikt. Het landhuis heeft situationele en landschappelijke waarde vanwege de beeldbepalende ligging aan de duinvoet.
Bouwperioden
| Ambacht | Begin | Einde | Notitie |
|---|---|---|---|
| Oorspronkelijk bouwjaar | 1865 | 1865 | – ” |
Bron: Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed
Geschiedenis Koningshof
De eerste RinnegommerKerk
Tekening uit het voormalig archief van Jan Lute
Links is de hogere pastorie te zien. Het gebouw was 36 meter lang en 10 meter breed. De tekening is gemaakt vanaf de Herenweg, dus vanaf de westkant. Duidelijk is te zien dat de kerk (lagere gedeelte rechs) vanaf de openbare weg geen ingang had. Eén van de berperkende voorwaarden.
In 1853 kan een "echte" kerk gebouwd worden links van het oude kerkje. Het Registrum Memoriale van de Rinnegommerkerk meldt dat in 1866 het oude kerkje wordt afgegebroken en samen met de pastorie wordt verkocht aan Jac. Valkering die daar een villa van bouwt.
De eerste Rinnegommerkerk
In 1784 konden de gelovigen van de Egmonden (van Castricum tot Bergen, van het centrum van Alkmaar tot de kust) 'ter kerke' gaan op Rinnegom waar een kerk werd ingericht; de eerste Rinnegommer kerk. Uiterlijk mocht het er niet op lijken, daarbij was de pastorie hoger dan het kerkgebouw. (Bron: rkegmond.nl)
Het was een soort vervolg op een schuilkerk en had nog vele kenmerken daarvan. Zo moest de ingang aan de oostkant gelegen zijn, uit het zicht vanaf de weg en diende de pastorie hoger te zijn dan de kerk, die ook geen schoorsteen mocht dragen, dus had de pastorie er twee, ook één voor de verwarming van de kerk. Het moest een sober gebouw zijn.
Duidelijk wordt hier in ieder geval waarom de kerk te Rinnegom werd gebouwd. Jan Valkering (grootvader van Jacob Valkering), die al zijn zeven kinderen gedoopt had zien worden te Heiloo, en zijn zwager Jan Kraakman, beide van Egmond-Binnen, Jan Sprong van Egmond aan den Hoef, Egbert Bruinenberg van Egmond aan Zee en Louis Wittebrood van Wimmenum hebben zich ingespannen - met name ook financieel - om deze nieuwe kerk te realiseren. Dit werd dus de R.K.-Adelbertuskerk te Rinnegom. (Bron: Geestgronden 1 april 2011, auteur Erik Baart) Rinnegom ligt in het centrum tussen de drie Egmonden.
Koningshof
Familiehuis van Valkering
Eclecticisme (architectuur)
Eclecticisme is het combineren in een enkel werk van elementen van verschillende stijlen of stromingen. In de architectuur wordt de term met name gebruikt voor een richting binnen het 19e-eeuwse historisme, de eclectische stijl. (Bron: Wikipedia)
Goedkeuring voor een R.K. kerk
Tussen 1644 en 1780 werd het katholieken niet toegestaan samen te bidden in een als kerk herkenbaar gebouw. Ook konden katholieken bijvoorbeeld een openbare functie wel vergeten. Zo ontstonden de schuilkerken (schuilschuren).
In 1684 kwam er eindelijk goedkeuring om te Rinnegom een nieuwe R.K. kerk te bouwen. Er zaten wel enige beperkende regels volgens de Staten Van Holland en Westfriesland aan...
Spelling
In de registers werden vaak spelfouten gemaakt. Een goede spelling leek niet altijd even belangrijk. Namen werden vaak naar de klank genoteerd. Valkering kon zo Volkering worden, of Valckerink. In de 18de en 19de eeuw kon niet iedereen lezen en schrijven. Niet iedereen kon het schrift controleren. Of dat ook voor de Valkeringen gold? Geen idee! In ieder geval werd toen Egbert Valkering op 26 november 1730 trouwde met Maartje Weijtman nog Valckerink als naam genoteerd en toen hij op 9 december 1742 hertrouwde met Johanna Orgel was het gewoon Valkering. Bij het eerste huwelijk werd de naam van Maartje Weijtman overigens genoteerd als Maertje Weijtman...
Architectuur
Architectuur is de kunst en wetenschap van het ontwerpen van de gebouwde omgeving; inclusief steden, gebouwen, interieurs, landschappen, meubelen, objecten enzovoort.(Wikipedia)
Koningshof
Gevelsteen met valk
Rinnegom (2)
De plaats Rinnegom is ouder dan de plaats Egmond. Er zijn al vermeldingen van Rinnegom in de achtste eeuw.
Onaanzienlijk Bedehuis
(uit Wandelingen door Nederland met pen en potlood. Deel 1(1875)–Jacobus Craandijk)
"Maar wijd gerust uwe aandacht aan de nieuwe Roomsch-Catholieke Kerk, het doel der wandeling van onze talrijke tijdelijke togtgenooten. In 1859 werd het schoone gebouw gesticht, in plaats van het oude, onaanzienlijke bedehuis."
Koningshof - Kuypershof
Eigenlijk bestond heel vroeger het erf bij het huis uit twee delen, namelijk Coninckshof en Kuypershof. In 1664 koopt Cornelis de Coninck een perceel met huis, werf, boomgaart en kroft, totaal groot 1000 roe. Het perceel krijgt daardoor ongetwijfeld de naam Coninckshof (later Koningxhof). Kort na 1670 werden de twee percelen geheeld, oftewel samengevoegd tot één Koningshof. Totale grootte is dan 1300 roe. In 1698 wordt het perceel weer opgedeeld. Voorvader Jan Valkering koopt van schout Dirk Mol op 1 juli 1765 Koningshof, dat dan 700 roe groot is en verheelt het met twee percelen (gedeelte Kuypershof, groot 600 roe) weer tot één Koningshof.
Weg naar de Bleek
In 1768 kocht Jan Valkering ook het naburige perceel. Naar alle waarschijnlijkheid pachtte zijn vader Egbert al vanaf 1731 de landerijen, waar hij succesvol een blekerij had, die dus in 1768 in eigendom van de Valkeringen kwam. De weg naar Koningshof en de blekerij heette eerder “Lyweg naar Duyn” maar kreeg op een bepaald moment de naam “Weg naar de Bleek”.
Correcties op de beschrijving van monumenten.nl
"De uit Duitsland afkomstige reder Valkering"
Jacob Valkering was in Rinnegom (Egmond-Binnen) geboren. Zijn vader Arie was op 16 december 1768 ook in Rinnegom geboren, De vader van Arie, Jan Valkering, was in 1732 ook in Rinnegom geboren als zoon van Egbert Valkering. Deze Jan Valkering (en zijn familie) heeft zoveel voor de Rinnegommerkerk betekend. Jan is getrouwd te Egmond-Binnen op 28 januari 1759 en overleden te Egmond-Binnen op 27 april 1786.
De vader van Jan Valkering, Egbert, is het grootste mysterie in onze stamboom. We weten namelijk niet wanneer hij geboren is (ook niet wie zijn moeder was, zie hieronder). De vader van Egbert heette ook weer Jan en in de genealogie van Valkering werd aangenomen dat de vader van Egbert, Jan Valkering (Volkering) afkomstig was uit Haarlem en daarvoor uit Vreden (Duitsland). Volgens de meeste websites met de genealogie van Valkering staat dat Egbert woonde op een boerderij genaamd de Valkenhof in Ottenstein nabij Vreden. In het register van schout en schepenen van Egmond-Binnen staat "Anno 1730, 26 November is gehuwd Egbert Jansz. Valkrink j.m. met Maertje Weijtman j.d. bijde woonende alhier". Bijde=beijde=beide. Blijkbaar stond Egbert in 1730 dus geregistreerd als woonachtig te Egmond-Binnen. Egbert is ook overleden te Egmond-Binnen op 23 augustus 1769 of 16 mei 1789.(Genealogie bron: janvdmolen.nl. Egbert staat daar en in alle andere stambomen van de familie Valkering als zoon van Jan Valkering en Elisabeth Bilk).
Dit blijkt, na ons eigen speurwerk, een fout te zijn, want de Jan Valkering (Volkering) die met haar trouwde deed dat dat pas in 1735, vijf jaar dus nadat zijn zoon Egbert al in Egmond trouwde. Deze Jan kan zijn vader haast niet zijn, ook omdat deze sterft in 1754 en dat zou op een leeftijd van bijna 100 jaar zijn. Wat in ieder geval vast staat is dat Elisabeth Bilk niet zijn moeder was en dus ook niet onze stammoeder.
Zoals hierboven te lezen is, was Jacob Valkering een echte Egmonder en dus niet afkomstig uit Duitsland. Goed, hij heeft een schip gehad, uiteindelijk 5 jaar, dus 5 jaar een reder met één schip. Bovenal was hij landbouwer en ook heel ondernemend.
"die het als buitenhuis liet bouwen."
Toen het huis te Rinnegom (toen gemeente Egmond-Binnen) gereed was ging Jacob Valkering, die ook in Egmond-Binnen was geboren, er gewoon in wonen. Om een paar jaar later, in 1868, te trouwen met Cornelia van der Poel.
Niets dus van een buitenlandse reder die een buitenhuis liet bouwen.
"In het huis zijn enkele onderdelen verwerkt van de in 1858 gesloopte R.K. Kerk en pastorie te Rinnegom"
In de gemeente-archieven is terug te vinden dat Koningshof is gebouwd in 1865. Op de website van de Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed staat aangegeven dat met de bouw in 1865 wordt begonnen en ook in 1865 wordt afgerond. In het Registrum Memoriale van de Rinnegommerkerk staat dat de afbraak van de eerste Rinnegommerkerk in 1866 aan Jac. (Jacob) Valkering wordt verkocht, die er een villa mee bouwde. Dan kan dan niet Koningshof geweest zijn. De eerste Rinnegommerkerk werd ruim 80 jaar na de bouw in 1866 gesloopt, niet dus in 1858 zoals de beschrijving van de Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed aangeeft. Zijn grootvader Jan was groot mede-financier van deze kerk, het werd wel "zijn kerk" genoemd. Eerder stond deze Jan Valkering samen met enkele anderen borg om de eerdere schuilkerk te Egmond-Binnen uit handen te krijgen van de Jansenisten. Jacob en zijn moeder hebben de parochie uit een vervelende financiële situatie gehaald in 1862, door voor f3.000,-- aan aandelen te kopen. Klaarblijkelijk helpt hij ook in 1866 de kerk, door voor de afbraak nog f1.500 te betalen. Beide voornoemde bedragen waren "vermogens" in die tijd. Het is slecht voor te stellen dat het materiaal van de sobere, minstens tachtig jaar oude, kerk in het huis zijn verwerkt. Hij kon wel beter betalen. Enkele jaren later kocht hij een schip en liet die restaureren, samen voor totaal f21.567,--, zie "Zijn Schip".
Natuurlijk zou het kunnen dat er een fout is gemaakt met het jaartal van het gereedkomen van Koningshof. Vroeger werd er niets verspild, daar kunnen we tegenwoordig nog een voorbeeld aan nemen. De gesloopte kerk was een sobere kerk, een opvolger van een schuilschuur, met nog alle kenmerken daarvan. Klaas Valkering, oud eigenaar van Koningshof en kleinzoon van Jacob, had wel eens horen zeggen dat de stenen van de pastorie waren gebruikt, maar hij was daar niet zeker van. Zijn opa was al lang voordat hij in 1921 geboren werd gestorven. Ook zijn vader Adrianus Petrus Valkering is niet bij de bouw aanwezig geweest, omdat die pas in 1873 werd geboren. Jacob Valkering trouwde immers pas nadat het huis gereed was. Adrianus kan het wel van zijn vader gehoord hebben, maar hij overleed al toen zijn zoon Klaas negen jaar was.
In ieder geval zouden er stenen en misschien hout gebruikt kunnen zijn. Vast staat dat er geen bijzondere onderdelen uit de kerk gebruikt zijn. Die waren er eenvoudigweg niet! Geen historische onderdelen, zoals gebrandschilderde ramen. Ook de preekstoel is niet in het huis terug te vinden. Zoals te lezen valt in de beschrijving op monumenten.nl is er overigens van de eventueel gebruikte stenen niets meer te zien omdat ze gepleisterd en rood gesausd zijn...
"Klompenhok"
Het aanbouwtje krijgt speciale aandacht bij de beschrijving van het monument door de Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed. Bijzonder, want dit klompenhokje werd rond 1960 vervangen en had daarvoor een plat schuin dak. Dat het nieuwe aanbouwtje een zelfde vorm dakje kreeg als het huis zelf, geeft alleen maar aan dat de Valkeringen altijd trots zijn geweest op hun familiehuis en ook een aanbouw in de stijl van het huis wilden hebben. Overigens is het dakje van ... KUNSTSTOF.